Daltonizm jest schorzeniem polegającym na tym, że oko ludzkie nie rozpoznaje koloru zielonego oraz nie odróżnia barwy żółtej, pomarańczowej i czerwonej. Pierwszym człowiekiem, który zaobserwował u siebie tego typu wadę był fizyk i chemik John Dalton, od którego nazwiska pochodzi nazwa choroby. Anglik zaobserwował, że postrzeganie przez niego barw jest inne, niż w przypadku pozostałych ludzi, kolor zielony był bowiem odbierany przez niego jako czerwony.
Pomimo tego, iż dokładnie wiedział jak widzą daltoniści i na czym polega jego zaburzenie, to żaden lekarz nie potrafił znaleźć dla niego wytłumaczenia medycznego. Dopiero w roku 1994, Instytut Okulistyczny w Londynie, na podstawie badań stwierdził, że wadliwe odczytywanie barw przez oko ludzkie jest wynikiem niepoprawnej budowy siatkówki, a dokładniej brakuje fotoreceptora, który odpowiada za odbiór koloru czerwonego.
Jak widzą daltoniści wiedzą jedynie chorzy, ponieważ tak naprawdę nikt oprócz nich nie jest w stanie zrozumieć jak wygląda odbierany przez nich świat. Ponadto schorzenie to sprawia, iż są oni ograniczeni zawodowo, ponieważ nie mogą pracować np. jako policjanci, kierowcy, instruktorzy jazdy. Daltonizm zazwyczaj dotyka mężczyzn, bardzo rzadko kobiet.
Wynika to z faktu, iż jest to wada genetyczna, dziedziczona z chromosomem X. Ze względu na to, iż kobiety posiadają dwa takie chromosomy, to prawdopodobieństwo odziedziczania przez nie choroby jest dużo mniejsze, niż w przypadku mężczyzn, którzy posiadają tylko jeden taki chromosom. Dlatego jak widzą daltoniści mogą, na swoje nieszczęście, dowiedzieć się zazwyczaj panowie.
Oko człowieka jest wyposażone w trzy rodzaje czopków, które odbierają kolor niebieski, czerwony i zielony. Widzimy daną barwę, gdy oko zarejestruje te trzy kolory, w zmiennych ilościach. Daltonizm wrodzony, który występuje najczęściej, wynika z braku lub wadliwego funkcjonowania czopków.
Oprócz genów istnieją jeszcze inne przyczyny daltonizmu
Jedną z nich są choroby dróg wzrokowych oraz siatkówki, prowadzące do jej uszkodzenia. Schorzenie to możemy również nabyć, na skutek chorób oczu takich jak jaskra, zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej, retinopatia cukrzycowa. Przyczyną może być także zwyrodnienie plamki żółtej, w której zlokalizowane są czopki, a także urazem oka. Jak widzą daltoniści dowiadują się czasem również osoby starsze, których wzrok, wraz z wiekiem pogarsza się i uszkadza. Daltonizm może również pojawić się na skutek powikłań po zażywaniu leków takich jak substancje psychoaktywne.
Można wyróżnić trzy odmiany choroby, które różnią się tym, jak widzą daltoniści
Pierwszym typem jest monochromatyzm, który polega na tym, iż chory jest całkowicie pozbawiony zdolności rozróżniania barw. Jest to najcięższa odmiana daltonizmu i występuje ona niezwykle rzadko. W tym przypadku dolegliwości są spowodowane tym, iż chory posiada słabą ostrość wzroku, jego czopki są bardzo słabo rozwinięte, a ponadto ma on duży problem z przystosowaniem się do światła. Monochromatyzm objawia się widzeniem jedynie czarnych i białych barw. Drugą odmianą daltonizmu jest dichromatyzm, którego przyczyną jest nieposiadanie przez chorego fotoreceptora, przez co nie odbiera on całkowicie barwy czerwonej lub zielonej.
Ostatnią odmianą daltonizmu jest trichromatyzm, który jest spowodowany zmianami w czopkach siatkówki, polegającymi na zróżnicowaniu ich czułości, w wyniku czego pacjent odbiera jeden z kolorów w postaci nienasyconej.
Jak wynika z opisanych powyżej odmian daltonizmu, objawy choroby mogą różnić się w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia. Ze względu na to, iż osoby zdrowe nie wiedzą jak widzą daltoniści, natomiast chorzy nie wiedzą jak wygląda świat w normalnych barwach, to czasami zdarza się, że osoby cierpiące na taką dysfunkcje nie mają świadomości jej posiadania.
Daltoniści stanowią największe zagrożenie w ruchu drogowym, będąc niebezpieczeństwem zarówno dla siebie, jak i dla innych uczestników ruchu. Sytuacje skrajnie niebezpieczne maja przede wszystkim związek ze światłami, zdarzały się bowiem przypadki, iż chorzy przejeżdżali na czerwonym świetle zarówno na drodze, jak i przez tory kolejowe.
Diagnozowanie stopnia zaawansowania choroby polega przede wszystkim na określeniu jak widzą daltoniści. W tym celu przeprowadzane są badania, polegające na pokazywaniu barwnych tablic lub porównywaniu przez chorego dwóch kolorów. Wykonywane są też różnego rodzaju testy, polegające na pokazywaniu kolorowych kropek, tworzących określony kształt lub zadania polegające na ułożeniu kolorowych żetonów.
